Kręcki Franciszek Leon, pseud. Bobrius (1883–1940), prawnik, bankowiec, działacz Polonii Gdańska. Syn rolnika pomorskiego Konstantyna oraz Lukrecji z Warzewskich. Ur. 16 IV w Borzestowie. Do gimnazjum uczęszczał w Kościerzynie i Chełmnie, gdzie otrzymał świadectwo dojrzałości. Po studiach prawniczych na uniwersytetach w Berlinie i Królewcu złożył w r. 1905 państwowy egzamin prawniczy (Referendar-Examen) na uniwersytecie w Heidelbergu i uzyskał tamże w r. 1907 stopień doktora prawa. W r. 1907 rozpoczął pracę w bankowości w Berlinie; w r. 1909 przeniósł się na stałe do Gdańska, gdzie objął kierownictwo polskiej firmy zbożowej «Ceres». W Gdańsku rozpoczął K. żywą działalność w ruchu patriotycznym młodokaszubskim. Wszedł do dwuosobowego zarządu zarejestrowanej prawnie polskiej «Spółki Wydawniczej» w Kościerzynie, utworzonej na odbytym w pierwszych dniach września 1909 r. w Sopocie i Gdańsku zjeździe działaczy kaszubskich; zadaniem spółki było wydawanie jedynego wówczas na tym terenie czasopisma literacko-naukowego „Gryf”. Należał do założonego jeszcze w r. 1907 przez Izydora Gulgowskiego w Kartuzach Kaszubskiego Tow. Ludoznawczego (Verein für kaschubische Volkskunde). Brał czynny udział w wielkim zjeździe młodych Kaszubów w dniach 20 i 21 VI 1912 r. w Gdańsku, wygłaszając jeden z trzech programowych referatów ruchu młodokaszubskiego, wszedł też jako skarbnik do ścisłego, trzyosobowego zarządu nowo utworzonego w Gdańsku Tow. Młodokaszubów. W l. 1912 i 1914 organizował wycieczki Polaków z Pomorza Gdańskiego do Warszawy i Częstochowy, zainicjowane przez powstałe w r. 1911 w Warszawie tajne Kółko Kaszubsko-Pomorskie. Zmobilizowany w r. 1914, brał udział w pierwszej wojnie światowej, na froncie wschodnim, przysyłając w r. 1916 do „Gazety Gdańskiej” korespondencje podpisywane pseud. Bobrius. Od r. 1917 pełnił służbę garnizonową w Starogardzie. Jako Polak uzyskał w wojsku pruskim zaledwie podoficerski stopień sierżanta.

W listopadzie 1918 r. powrócił K. do Gdańska i natychmiast, jeszcze w mundurze pruskiego podoficera, włączył się w działalność Rad Robotniczo-Żołnierskich. W utworzonym w Gdańsku, w porozumieniu z polską Naczelną Radą Ludową w Poznaniu, Podkomisariacie Naczelnej Rady Ludowej (NRL) na Prusy Królewskie, Warmię i Mazury objął funkcje zastępcy podkomisarza, którym był Józef Wybicki, oraz kierownika wydziału finansowego. W konspiracyjnej działalności gdańskiego Podkomisariatu NRL powierzono K-emu kierownictwo tzw. «decernatu wojskowego», z ramienia którego z wielką energią tworzył Organizację Wojskową Pomorza (OWP). Ta konspiracyjna działalność K-ego spowodowała, że nazwisko jego nie było ujawniane w podawanych do publicznej wiadomości informacjach o władzach Gdańskiego Podkomisariatu NRL. Władze niemieckie wydały rozkaz aresztowania K-ego. Z konieczności więc przez kilka pierwszych miesięcy 1919 r. ukrywał się w Oliwie, względnie w Gdańsku. Decyzje NRL w Poznaniu kwestionujące rozpoczęcie powstania na Pomorzu spowodowały, że K. jako dowódca OWP, która miała liczyć ponad 60 000 ludzi, nie był w stanie zrealizować swojego planu przeprowadzenia ataku z północy od Inowrocławia ku południowi celem połączenia sił powstańczych Pomorza z siłami wojskowymi Wielkopolski.

Po wojnie K. pozostał na terenie Wolnego Miasta Gdańska, objął funkcję dyrektora nowo utworzonego w październiku 1919 r. Gdańskiego Oddziału Banku «Kwilecki, Potocki i Ska», który przejął również dawną firmę zbożową «Ceres». Ze względu na swą wybitną fachowość został K. jako jedyny Polak powołany do Rady Nadzorczej emisyjnego banku Wolnego Miasta – Bank von Danzig. Został członkiem zarządu Gdańskiej Giełdy Towarowej i Pieniężnej, był również członkiem zarządu Związku Polskich Kupców i Przemysłowców. Ale przede wszystkim K. rozwinął znowu ożywioną działalność narodową i patriotyczną, ciesząc się szczególnym uznaniem wśród całej Polonii Gdańska. Należał niemal do wszystkich organizacji i stowarzyszeń polskich w Gdańsku. M. in. pełnił funkcję przewodniczącego jednego z Kół Przyjaciół Harcerstwa, a następnie na organizacyjnym zjeździe nowo utworzonego Gdańskiego Okręgu Związku Harcestwa Polskiego 3 III 1935 r. wybrany został przewodniczącym zarządu Gdańskiego Okręgu. Na tym stanowisku pozostawał do chwili wybuchu drugiej wojny światowej. Uczestniczył często w imprezach i wycieczkach harcerzy gdańskich, szczególnie opiekując się drużyną morską (następnie hufcem morskim), umożliwiając młodym żeglarzom polskim z Gdańska korzystanie z taboru jachtowego Polskiego Klubu Morskiego w Gdańsku, którego był czynnym członkiem. Uzyskał stopień (działacza harcerskiego”.

Z chwilą wybuchu drugiej wojny światowej aresztowany zaraz rano 1 IX 1939 r. przewieziony został do słynnej «Victoria-Schule», a stąd do więzienia przy ul. Kurkowej (wówczas Schiess-Stange). Wysłany na prace rolne w powiecie Gdańskie Niziny, znalazł się w zimie 1939 i. w obozie więziennym Polaków w Nowym Porcie, skąd został 11 I 1940 r. przewieziony do obozu koncentracyjnego w Sztutthofie. Tam został rozstrzelany w masowej egzekucji Polaków Gdańska 22 III 1940 r. K. był odznaczony Orderem Virtuti Militari, Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta.

Fot. K-ego w posiadaniu rodziny, głównie Franciszka Miraua w Gdańsku; – Bukowski A., Regionalizm kaszubski, 1950 s. 146, 198–200, 244–55, 275; Pelczar M., Dr F. K., „Dzien. Bałtycki” 1946 nr z 20 IV; Pestka S., Niedoszłe powstanie, „Litery” (Gd.) 1969 nr 2; Zalewski Z., 50 lat pracy Banku Kwilecki, Potocki i Ska w Poznaniu 1870–1920, P. 1920 s. 50, 52 (fot., mylnie podany skrót imienia K-ego); – Danziger Burgerbuch, Danzig [1927] s. 66–7 (fot., mylna data urodzin K-ego); – Dokumenty osobiste (nieliczne) K-ego w posiadaniu rodziny; – Informacje rodziny: Wandy Marlewskiej, Franciszka Miraua; Wspomnienia własne autora artykułu.

Marian Pelczar